نویسنده و محقق : اشکان ارشادی از کرمانشاه
اویغور Uyghur قومی است ترک نژاد که در آسیای میانه مسکن دارد.این قوم حامی مانی پیامبر بودند و کتب پهلوی را کتابت و به این زبان ارج نهادند، معهذا کسی در ایران بجز معدودی آنان را نمی شناسد. زبان ایشان را بررسی کردم و ترکی غنی به همراه لغات فارسی و عربی می باشد.اویغورها اکنون در ولایت خودمختار سین کیانگ در چین زندگی می‌کنند و حدود ۳۵ میلیون جمعیت دارند.مساحت ایالت اویغور یا ترکستان شرقی باورنکردنی است و هم اکنون با تمام اجحافات در حق مردم مسلمان اویغور مساحتی برابر ۱۶۶۶۰۰۰ کیلومترمربع دارد یعنی از ایران قدری بزرگترست.اویغورها علاوه بر چین در کشورهای قرقیزستان و قزاقستان و ازبکستان و نیز جمعیتی دارند.اویغوران را متمدن ترین قوم از اقوام ترک دانسته اند. اویغورها در دوره ای ، امپراتوری اویغور را تشکیل دادند و حاکم امپراتوری بزرگی شدند.مایه تأسف است که خیلی از ایرانی ها و افغانستانی ها و اویغوران را نمی شناسند. یعنی همین بچه‌های ایران نام شهرهای کاشغر و ختن و تورفان را شنیده‌اند.شخص نامی اویغورستان در تاریخ علم محمود کاشغری است که دیوان لغات ترک را جمع‌آوری کرده‌است.اویغورستان را نام ترکستان شرقی هم می شناسند و اویغوران سالهاست که زیر هجوم دولت و ارتش چین هستند معهذا ترکان هرگز کم نیاورده و به استقلال مدنی و حقوق حقه ادامه می دهند.ئوُیغُورچه یا اویغورچه را در مطلبی دیگر توضیح و معنی کرده‌ام.
ئویغور +چه ، یعنی ترک اویغورستانی
چه در آذربایجانی بصورت ج ، مثلا : ترکجه ، فارسجا
سرحد واقعی اویغورستان یا ترکستان شرقی بیش از حدود امروزین آنست بلکه ازبک و تاجیک و دیگر حدود در حقیقت ترکستان شرقی را شامل میشود ولی در وسعت اعلامی استان سین کیانگ از سوی چین با اعلام وسعت کنگره اویغور تفاوتی زیاد آشکار است.به طوریکه چین ۱۶۶۶۸۰۰۰ کیلومترمربع اعلام کرده‌است ولی کنگره ۱۸۲۰۰۰۰ کیلومترمربع اعلام کرده‌است.تفاوت در حدود بیش از ۱۵۰۰۰۰ کیلومتر است.
اویغورها در ۷۴۴ میلادی خودی نشان دادند و حاکم بلاقطع خاقانی شدند ، ولی برخی منابع آنان را اوغوزها و برخی تنها در کنار رود سلنگا ذکر کرده‌اند که بعدها در چین و ختن و کاشغر و ختن و پراکنده شدند. و یا آنان را مفلسانی خوانده اند که همراه اغوزلر به فروش زین و سپر می پرداخته‌اند.
سین کیانگ با مرکزیت ارومچی یکی از مناطق خودمختار چین است. البته این خودمختاری به معنای تمام و کمال نیست و دولت و ارتش چین دائما بر اویغورستان می تازد و تا توانسته در این منطقه چینی و دیگر اقوام را جای داده است.
XINJIANG یا سین کیانگ مساحتی معادل ۱۶۶۸۰۰۰ کیلومترمربع دارد.
جمعیت این ناحیه خودمختار حدود ۳۵ میلیون نفر است.
ترکستان شرقی با چند کشور و سه ایالت در چین همسایه است.اویغورستان با شش کشور مرز خاکی دارد. توجه کنید که اویغورستان در قالب کشور چین با شش کشور مرز خاکی دارد و در واقع باید گفت که کشور چین تنها از طریق همین ایالت خودمختار با این کشورها مرز خاکی دارد.
به تحقیق و گفته من اشکان ارشادی ، اویغور باید بزرگترین گروه ترکی بهمراه یاقوت ها و با وسیعترین سرزمین جغرافیایی باشد.
درباره این سایت